Basisschool de Bem is een officiële Daltonschool. Daltononderwijs is te vertalen in een vijftal kernwaarden die wij hieronder graag beschrijven.
1. Zelfstandigheid
Met het daltononderwijs op De Bem willen wij de kinderen vormen tot volwassenen die zelfstandig kunnen denken en handelen. Om in hun volwassen leven goed te kunnen functioneren moet een kind leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat gevolgen hiervan zijn. Zelfstandig werken motiveert de kinderen om actief met hun taak aan het werk te zijn. Een voorwaarde hiervoor is dat kinderen leren hoe ze informatie vergaren, informatie op waarde schatten en keuzes maken. Daarin zal ieder mens verschillen; daarom kiest het Daltononderwijs naast een groepsbenadering ook voor een individuele benadering om leerstrategieën eigen te maken. Leerkrachten houden rekening met de verschillen tussen kinderen wat betreft hun zelfstandigheid en hun mogelijkheden tot het dragen van verantwoordelijkheid. Zelfstandigheid van kinderen betekent ook dat kinderen zelf op zoek gaan naar oplossingsstrategieën, zelf problemen leren oplossen en opdrachten moeten uitvoeren. Op De Bem uit zich het zelfstandig werken in het hanteren van een dag- of weektaak. Bij het werken met de bemplanner hebben kinderen de keus om zelf te bepalen wanneer ze welke taak maken. Na een klassikale of individuele instructie door de leerkracht gaan de kinderen aan het werk. Dit kan zijn met de aangeboden leerstof of met ander werk. Ieder kind heeft het recht op optimale kansen om zichzelf te ontwikkelen. Wij stimuleren de zelfstandigheid van kinderen door ze de vrijheid te geven zelf keuzes te maken. Leerkrachten dagen kinderen uit tot meedenken en meebeslissen. De rol van de leerkracht is naast het geven van instructies ook sterk gericht op het begeleiden en coachen van kinderen. Daarbij blijft het initiatief zoveel mogelijk bij het kind. De kinderen hebben hun taak af op het afgesproken tijdstip, pakken wat ze nodig hebben en ruimen zelf op. Kinderen bepalen zelf of zij medeleerlingen, de leerkracht, naslagwerk of ander materiaal raadplegen. Zelfstandigheid kan slechts succesvol groeien wanneer de kinderen voldoende vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen.
2. Samenwerking
De Bem is een leefgemeenschap waar kinderen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Om later als volwassene te kunnen deelnemen aan de samenleving moet je leren samenwerken. Ook met mensen die je niet zelf kiest. Daarom wordt op een daltonschool veel aandacht besteed aan het spelen en werken in groepjes. Meestal gaat het om kinderen uit dezelfde klas die samen een opdracht uitvoeren, maar het komt ook voor dat kinderen van verschillende leeftijden samenwerken. Een daltonschool is een leeromgeving waar kinderen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat kinderen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun taken of spel werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat ze elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken. Daarnaast bevordert het samenwerken de sociale ontwikkeling doordat kinderen bij het samenwerken leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren rekening te houden met anderen en ze leren respect te hebben voor elkaar. Het gaat niet alleen om hulp geven en krijgen, maar ook om overleggen, luisteren naar anderen, het aangaan van een dialoog, je mening leren verwoorden en eventueel bijstellen, het beoordelen van eigen inbreng, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking. Op De Bem streven we ernaar dat kinderen het normaal vinden dat je elkaar helpt en dat het normaal is om om hulp te vragen. We zijn ons ervan bewust dat niet alle kinderen dit uit zichzelf kunnen. We hechten veel waarde aan het opdoen van sociale vaardigheden bij kinderen. De leerkracht heeft hierbij een begeleidende rol om zo de kinderen een goede samenwerkhouding aan te leren. In iedere groep neemt de ‘maatjespaal’ een centrale plek in de klas in. Hierdoor wordt voor de kinderen zichtbaar wie hun maatje van de week is en met wie ze samenwerkopdrachten gaan uitvoeren. Afwisselend worden de maatjes door de leerkracht en door de kinderen zelf gekozen. Kinderen leren op deze manier met iedere leerling samen te werken. In de kleutergroepen begint een kind met oefenen van samenwerken met behulp van coöperatieve werkvormen. In alle groepen worden verschillende vormen van samenwerkend leren uitgeprobeerd en geoefend. Deze werkvormen worden regelmatig nabesproken. De Bem is een oefenplek voor democratisering en socialisering. Het uiteindelijke doel van samenwerken is democratisch burgerschap.
3. Vrijheid en verantwoordelijkheid
Op een daltonschool leren kinderen door het zelfstandig opdoen van kennis en ervaring. Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken, eigen wegen te vinden. Vrijheid in het daltononderwijs is het kunnen omgaan met verantwoordelijkheid en de gelegenheid krijgen om het taakwerk zelf te organiseren. Het is een taak van de leerkracht om ieder kind een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te hanteren. Ons uitgangspunt hierbij is het vertrouwen in de eigen kracht van ieder kind. Wij leren de kinderen keuzes te maken en daar verantwoordelijkheid voor te dragen. Dit komt naar voren binnen het eigen werk, het doen en laten als persoon en in de omgang met anderen (te denken valt bijvoorbeeld aan klasgenoten, schoolgenoten, medewerkers, ouders en een ieder die betrokken is bij deze leerling en de school). Wij proberen met open vragen de aandacht en het zelf denken van kinderen te stimuleren. De leerkracht en het kind maken op bepaalde onderdelen samen afspraken over de leerstof, de tijdslimiet, bepaalde werkafspraken. Kinderen kunnen binnen deze afspraken regelmatig kiezen met wie ze werken en waar. Het daltononderwijs ziet een kind als persoon die kan en mag kiezen, maar die voor de gevolgen van zijn/haar keuzes zelf de verantwoordelijkheid draagt. Dit is voor kinderen een geleidelijk proces waarin ze zichzelf steeds meer leren kennen en inschatten. Kinderen leren stap voor stap. Bij kleuters gaat het om kleine, overzichtelijke keuzetaken die ze zelfstandig uitvoeren. Naarmate de kinderen zich verder ontwikkelen, worden taken omvangrijker en complexer. Kinderen dragen op De Bem niet alleen de verantwoordelijkheid voor de aangeboden leerstof, maar ook voor de omgeving. Kinderen zijn verantwoordelijk voor de gebruikte materialen, het op orde houden van het lokaal, de school en dragen zorg voor elkaar. Middels het huishoudbord zien de kinderen voor welke huishoudelijke taken zij die week verantwoordelijk zijn. De leerkracht biedt de kinderen mogelijkheden waarin de kinderen verantwoordelijkheid leren te dagen, want alleen door verantwoordelijkheid te geven kan verantwoordelijkheid worden geleerd.
4. Reflectie
Reflecteren op je eigen werk en gedrag is een terugkerend onderwerp binnen het daltononderwijs. Het reflecteren op wat je denkt, voelt, wilt en doet en van deze reflectie leren is daarbij essentieel. We stimuleren kinderen om te reflecteren op het eigen handelen n daar conclusies uit te trekken voor een volgende taakperiode. In de kleutergroepen wordt gewerkt met smileys. Door het kind te laten kiezen welke smiley volgens hem/haar van toepassing is op een taak of gebeurtenis, leert het kind duidelijk te maken hoe zij het werk/de situatie hebben ervaren. De leerkracht bespreekt dit met het kind in een reflectiegesprek. In de groepen 3 t/m 8 zijn er vaste momenten ingeroosterd waarin de kinderen kunnen reflecteren op hun werk, gedrag of lesdoelen. De leerkracht houdt gedurendede week gesprekken met kinderen waarin inschattingen, beoordelingen en de planner met elkaar worden besproken. De houding van de leerkracht is coachend en stimuleert het zelf oplossend denken in mogelijkheden door middel van ondersteunende en open vragen. Daarnaast zijn er dagelijks situaties die door de leerkracht of het kind/kinderen worden aangegrepen om op te reflecteren. Het reflecteren in de groep kan op verschillende manier gebeuren; individueel, klassikaal, in groepjes en op verschillende momenten van de dag. Wij zorgen hierbij voor een goed pedagogisch klimaat in de groep zodat er een veilige sfeer heerst waarin kinderen respectvol omgaan met elkaar.
5. Effectiviteit
Effectiviteit staat voor doelmatig werken binnen het daltononderwijs. Het is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Het kenmerkende doel van ons daltononderwijs is het onderwijs efficiënt in te richten door onder meer de kerndoelen met betrekking tot de leerinhoud van het onderwijs af te stemmen op de behoefte, interesses en kenmerken van kinderen om zo het leren doelmatig te maken. Door de leerdoelen concreet te benoemen en inzichtelijk te maken, zien de kinderen in waarom ze een taak maken en wat het hen gaat opleveren. Door vanuit doelen te denken en te werken, kunnen kinderen en leerkrachten efficiënter en effectiever werken aan dat wat nodig is. Niet het afhebben van de taak staat centraal, maar het behalen van doelen (zowel cognitief als sociaal/emotioneel). De leerkracht geeft het kind verantwoordelijkheid voor zijn/haar eigen leerproces en zorgt voor taken ‘op maat’. Het is de taak van de leerkracht om te zorgen voor een effectief klassenmanagement en de juiste middelen en materialen, zodat kinderen efficiënt kunnen werken en leren. Wanneer de kinderen taken ‘op maat’ krijgen waar zij verantwoordelijkheid voor dragen en die ze in vrijheid zelf plannen en uitvoeren, zijn ze actief betrokken bij het onderwijs en is het onderwijs effectief. Op deze wijze kunnen we als daltonschool voorwaarden scheppen om nog beter onze zorg voor opbrengsten te bewaken. Effectiviteit is één van de fundamenten voor optimale vorderingen voor onze leerlingen. Naast duidelijkheid over de onderwijsopbrengsten, hebben wij als taak om onze kinderen cultureel en moreel te vormen, zodat ze zelfredzaam en sociaal verantwoordelijk worden: geoefend in, gewend aan en voorbereid op leven, werken en samenleven.
